Samenwerken aan realisatie streefbeeld Buijtenland van Rhoon

Nergens in Nederland wordt op zo’n grote schaal geëxperimenteerd met 'natuurinclusief boeren’ als in het Buijtenland van Rhoon. Op deze plek laten boeren, recreatieondernemers, natuurliefhebbers en verenigingen zien hoe het anders kan. Van de ruim 600 hectare landbouwgrond wordt 40% heringericht met natuurmaatregelen. Megaborn is betrokken bij onder andere het ontwerp en de uitvoering van natuurvriendelijke oevers. Hoe verloopt deze samenwerking? Carin Laarman, adviseur van de gebiedscoöperatie Buijtenland van Rhoon, vertelt.

Samenwerken aan natuurvriendelijke oevers

In de eerste fase heeft Megaborn voor 17 kilometer aan natuurvriendelijke oevers het bestek opgesteld, de aanbesteding begeleid en directievoering en toezicht gedaan tijdens de uitvoering. Ongeveer 4,5 km van deze oevers hebben een talud van 1:10 tot 1:15. “Inmiddels is het tweede bestek gegund en zitten we in de voorbereiding van de uitvoering die start na het broedseizoen in 2025,” vertelt Carin. “Het project, een combinatie van natuurontwikkeling en landbouw, vereist zorgvuldige afstemming met alle belanghebbenden. In vergelijking met een binnenstedelijke herinrichting zijn dit er relatief weinig, maar de belangen zijn groter, omdat de beschikbaarheid van landbouwgrond direct invloed heeft op de inkomsten van de agrariërs.”

“Ik kan altijd op ze rekenen”

Mike van Heukelum is directievoerder voor dit project en Arlin van Staveren vervult de rol van toezichthouder. Zij zijn vaak in het veld te vinden om af te stemmen met de belanghebbenden, de voortgang te monitoren en waar nodig bij te sturen. “Ik kan altijd op ze rekenen en ze zijn bereid om een stapje extra te zetten als het nodig is. Inmiddels zijn we goed op elkaar ingewerkt en weten we daardoor ook wat we aan elkaar hebben. Dat merken we ook in het projectresultaat. Vanuit de eerste fase hebben we een optimalisatie in het tweede bestek verwerkt en daardoor verwachten we het tweede project nog efficiënter uit te voeren.”

Grondwissel binnen de grondbalans

Naast de aanleg van natuur in het landbouwgebied maakt ook de grondwissel binnen de gesloten grondbalans dit project uniek. De kleiige en zavelige bovengrond van de afgegraven oevers bestaat uit vruchtbare landbouwgrond en wordt over de landbouwpercelen verspreid. Ook van de geplande graskruidenstroken, die ernaast liggen, wordt de bovengrond verwerkt op de landbouwpercelen. De meer arme ondergrond, afkomstig uit de afgegraven oevers, wordt daarna verwerkt in de ernaast geplande natuurstroken van kruidenrijk grasland. De totale breedte van een flauwe natuurvriendelijke oever met graskruidenstrook is gemiddeld 35 meter. De natuurvriendelijke oevers en de graskruidenstroken worden ingezaaid met verschillende inheemse zaadmengsels die passen bij de ondergrond en het waterpeil. Op de oevers en de natuurstroken ontkiemen daardoor heel bijzondere planten. Het resultaat daarvan is dat de ingezaaide planten op de natuurvriendelijke oevers en de naastgelegen graskruidenstroken zich daar ook goed thuis voelen. Over een paar jaar staan hier prachtige bloemen te bloeien.

Archeologische vondst

De geschiedenis van het gebied speelt niet alleen voor de grondbalans een rol, want tijdens de werkzaamheden werd een opmerkelijke archeologische vondst gedaan: de fundering van een oude watermolen in de Portlandpolder. Hoewel er vanwege eerder archeologisch onderzoek rekening werd gehouden met resten van de molen, werd tijdens het graven een complete stenen fundering blootgelegd. “Het was een heel onverwachte maar ook waardevolle ontdekking,” vertelt Carin. “De fundering van de molen was onder de grond verdwenen en werd ineens weer zichtbaar”. Het heeft ons een uniek inkijkje gegeven in de historie van dit gebied.”

Samenspel van het oude en het nieuwe

 “In een stedelijk gebied verdwijnen zulke vondsten vaak weer onder de grond omdat er huizen op worden gebouwd”, zegt Carin. “Maar hier, in het landelijke gebied, kunnen we er een educatief en cultuurhistorisch verhaal over vertellen. Dat sluit perfect aan bij de doelen van het gebied: natuur, landbouw, recreatie en cultuurhistorie samenbrengen. Het is inspirerend om te zien hoe deze samenwerking met Megaborn leidt tot resultaten waar zowel de natuur als de lokale gemeenschap van profiteren. Zo bouwen we samen aan een groenere toekomst!

Fotograaf: Angela Enthoven, Buijtenland van Rhoon